Jak cytować
Abstrakt
Konsiliencja (termin wywodzący się z logiki indukcyjnej a „zmodernizowany” w latach 1990-tych przez E. O. Wilsona, twórcę socjobiologii) odnosi się do odwiecznego marzenia ludzkości o unifikacji wiedzy z wszelkich dziedzin – od nauk ścisłych, poprzez nauki społeczno-ekonomiczne, aż do humanistyki a nawet sztuk wizualnych. Jest to poszukiwanie wspólnego systemu dla całokształtu wiedzy ludzkiej, oparte na wierze w jedność natury i uporządkowanie świata. We współczesnej nauce znalazło odzwierciedlenie w Ogólnej Teorii Systemów, naukach hybrydycznych i studiach interdyscyplinarnych. Autorka dowodzi, że metodologiczne poszukiwania współczesnego językoznawstwa, które zajmuje miejsce centralne w stosunku do wielu nauk, mogą wskazać nam drogę ku konsiliencji poprzez poszukiwanie kategorii o wielkiej ogólności (konieczność kontra przypadkowość, model matematyczny kontra model niematematyczny, struktura gry, itp.). Ostatecznie konsiliencja jest pytaniem o możliwość wypracowania wspólnego języka i wspólnej problematyki dla naukowców w obliczu postępującej wąskiej specjalizacji i szczegółowości w badaniach.
Słowa kluczowe: konsiliencja, struktura, teoria gier, konieczność a przypadek, łączenie przeciwieństw
Bibliografia
Bertalanffy, Ludwig, von (1984) Ogólna teoria systemów. Podstawy, rozwój, zastosowania. Warszawa: PIW.
Chrzanowska-Kluczewska, Elżbieta (2004) Language-Games: Pro and Against. Kraków: Universitas.
Deleuze, Gilles, Félix Guattari (1980/1988) „Kłącze”. [W:] Colloquia Communia, 1–3 /36–38 / 1988: 221 –237.
Eco, Umberto ([1968] 1996) Nieobecna struktura. [La struttura assente] (tłum. Adam Weinsberg i Paweł Bravo). Warszawa: Wydawnictwo KR.
Eco, Umberto, Richard Rorty, Jonathan Culler, Christine Brooke-Rose ([1992]1996) Interpretacja i nadinterpretacja. Kraków: Wydawnictwo Znak.
Feyrabend, Paul K. ([1975] 1996) Przeciw metodzie (tłum.) Stefan Wiertlewski. Wrocław: Siedmioróg.
Fish, Stanley ([1980] 1990/2002) Interpretacja, retoryka, polityka. Kraków: Universitas.
Fleischer, Michael (2002) „System biologiczny, społeczny i kulturowy w ujęciu systemowej teorii kultury”. [W:] Janusz Jaskóła, Anna Olejarczyk (red.) Kosmologie światów możliwych. Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego; 157–190.
Graff, Agnieszka (2002) „Nie oddamy Joyce’a!”. [W:] Katarzyna Bazarnik (red.) Od Joyce’a do liberatury. Kraków: Universitas; 3– 20.
Heller, Michał (1992) „Co to znaczy, że przyroda jest matematyczna”. [W:] Michał Heller, Józef Życiński, Alicja Michalik (red.) Matematyczność przyrody. Kraków: OBI. Kraków; 9–22.
Ingarden, Roman ([1947] 2000) Szkice z filozofii literatury. Kraków: Wydawnictwo Znak.
Johnson, Bryan Stanley (2002) „Czy ty nie za wcześnie piszesz wspomnienia?”. [W:] Katarzyna Bazarnik (red.) Od Joyce’a do liberatury. Kraków: Universitas; 195–214.
Kaku, Michio (1994) Hiperprzestrzeń. Wszechświaty równoległe, pętle czasowe i dziesiąty wymiar. Warszawa: Prószyński i S-ka.
Kleiber, Georges ([1990] 2003) Semantyka prototypu. Kategorie i znaczenie leksykalne. (tłum. Bronisława Ligara). Kraków: Universitas.
Lem, Stanisław ([1968] 2002) Filozofia przypadku. Literatura w świetle empirii. Kraków: Wydawnictwo Literackie.
Monod, Jacques ([1970] 1979) Przypadek i konieczność: esej o filozofii biologii współczesnej. Warszawa: Głos.
Mrozek, Jarosław (2002) „Idea świata niematematycznego jako forma eksplikacji tezy o matematyczności przyrody”. [W:] Janusz Jaskóła, Anna Olejarczyk (red.) Kosmologie światów możliwych. Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego; 73–81.
Norris, Christopher (2001) Dekonstrukcja przeciw postmodernizmowi. Teoria krytyczna i prawo rozumu. Kraków: Universitas.
Rorty, Richard ([1986] 1996), „Przygodność języka”. [W:] Stanisław Czerniak, Andrzej Szahaj (red.) Postmodernizm a filozofia. Wybór tekstów. Warszawa: Instytut Filozofii i Socjologii PAN; 113 –142.
Stewart, Ian ([1989] 1994) Czy Bóg gra w kości? Nowa matematyka chaosu. Warszawa: PWN.
Wilson, Edward O. ([1998] 2002) Konsiliencja. Jedność wiedzy, (tłum.) Jarosław Mikos. Poznań: Zysk i S-ka.
Życiński, Józef (1992) „Jak rozumieć matematyczność przyrody”. [W:] Michał Heller, Józef Życiński, Alicja Michalik (red.) Matematyczność przyrody. Kraków: OBI; 23–42.
Licencja Uznanie Autorstwa- Użycie niekomercyjne-Bez utworów zależnych (CC BY-NC-ND). Autorzy zachowują prawa autorskie do swoich publikacji.