Półrocznik Językoznawczy Tertium

Rola języka w tworzeniu aksjologicznych modeli kultury

Oksana Leontjeva — 2024-02-18

Stopień, w jakim systemy wartości różnych kultur na siebie wpływają, jest jednym z najważniejszych zagadnień współczesnej komunikacji międzykulturowej, ponieważ jest ściśle powiązany ze zrozumieniem i akceptacją Innego. Każda z istniejących kultur ma swój własny, stworzony przez siebie model wartości. Fundament tego modelu tworzą najstarsze warstwy języka, jego podstawowy rdzeń. Każda wartość, która wyłoniła się z filozoficzno-religijnej warstwy kultury, jest kodowana za pomocą znaczeń językowych. Kody te stanowią rdzeń wartości kultury. Obecny artykuł dotyczy tego, w jakim stopniu kody wartości jednej kultury wpływają na kody innej kultury. W artykule omawiane są różne kulturowe modele wartości oraz rola języka w tworzeniu ich rdzenia.

Adaptacja do akademickiego języka angielskiego

Usman Ibrahim — 2024-02-18

W ostatnich latach liczba nigeryjskich studentów studiujących w Wielkiej Brytanii znacznie wzrosła. Badania wykazały jednak, że studenci ci stają przed różnymi wyzwaniami związanymi z integracją w nowym środowisku akademickim. Celem tego artykułu było zbadanie wyzwań jakie dla studentów stanowi używanie języków, w szczególności akademicki angielski, na Uniwersytecie w Coventry. Pomimo wcześniejszej edukacji w języku angielskim, studenci mają trudności z akcentem, szybkością i intonacją wykładowców, którzy pochodzą z różnych środowisk. Aby lepiej zrozumieć wyzwania, przed którymi stoją studenci zagraniczni, w szczególności studenci z Nigerii, podczas studiów w Wielkiej Brytanii, przeprowadzono częściowo ustrukturyzowany wywiad z sześcioma studentami Uniwersytetu Coventry. Uczestnicy zostali wybrani z różnych lokalizacji geograficznych w Nigerii i byli studentami studiów licencjackich i magisterskich. W badaniu analizowane są ich początkowe zmagania i proces stopniowego dostosowywanie się do rozumienia wykładów. Wyniki pokazują, że choć wyzwania językowe są znaczne, uczniowie dostosowują się do nowych warunków bez konieczności dodatkowych zajęć językowych ze względu na ciągły kontakt z różnymi zasobami edukacyjnymi i korzystanie z nich.

Tłumaczenie tekstów naukowych na język angielski jako forma mediacji interkulturowej

Katarzyna Aleksiejuk — 2024-02-18

Język angielski funkcjonuje obecnie jako lingua franca w świecie naukowym. W związku z tym naukowcy z całego świata starają się publikować swoje artykuły w międzynarodowych czasopismach i wielu z nich zleca ich przekład tłumaczom języka angielskiego. Tłumaczenie tekstu naukowego może przysporzyć trudności wynikających z międzykulturowych różnic w stylistyce i strukturze tekstów naukowych. O ile same błędy językowe niezmiernie rzadko stanowią jedyny powód odrzuceniem artykułu, odstępstwa od angloamerykańskich zasad pisania tekstów naukowych dotyczących struktury artykułu, spójności i klarowności narracji, a także głosu autorskiego oraz innych elementów metadyskursu, mogą stać się przyczyną nawet do zakwestionowania przez recenzentów kompetencji autora jako naukowca. Istnieją na przykład znaczne różnice między stylem teutońskim, który ukształtował cechy polskiego piśmiennictwa naukowego, a saksońskim, w którym uformowały się standardy angloamerykańskie. Dlatego między innymi wstęp w artykułach polskich autorów często odbiega od wymagań stawianych przez anglojęzyczne czasopisma międzynarodowe, co może być nawet odebrane jako niekompetencja i zmniejszyć szansę na publikację. Dlatego ważne jest, aby ustalić w jaki sposób tłumacze mają podchodzić do tego typu różnic międzykulturowych w swojej pracy. W oparciu o dotychczasową literaturę, niniejszy artykuł apeluje o głębsze przeanalizowanie roli tłumacza naukowego, nakreślenie zakresu jego obowiązków oraz propozycje strategii radzenia sobie z potencjalnymi problemami.

Fonologia i atrycja: Socjolingwistyka (ukraińskiej) psychoakustyki

Yurii Chybras — 2024-02-18

Celem badawczym tego artykułu jest zbadanie roli czynników socjolingwistycznych w połączeniu z percepcją opartą na fonologii. Wstępna hipoteza głosi, że czynniki socjolingwistyczne, takie jak dwujęzyczność i interferencja L2 (atrycja), mogą odgrywać decydującą rolę w procesie percepcji dźwięku i opiera się na przykładzie przypadków adaptacji zapożyczeń angielsko-czesko/słowackich i angielsko-ukraińskich z udziałem fonemów /ɡ/, /h/, /ɦ/ i /x/: użytkownicy języka czeskiego i słowackiego adaptują [h] jako [ɦ], podczas gdy użytkownicy języka ukraińskiego mają tendencję do adoptowania tego samego fonemu jako [x], pomimo posiadania /ɦ/ w swoim zasobie fonologicznym. Wydaje się, że ta tendencja koreluje z atrycja fonologiczną (interferencja języka rosyjskiego jako L2) i była tematem licznych dyskusji, zwłaszcza od czasu rosyjskiej pełnoskalowej inwazji na Ukrainę w 2022 roku.

Metoda badawcza opiera się na kwestionariuszu z próbkami dźwiękowymi zawierającymi zarówno istniejące, jak i wymyślone nazwy własne i słowa. Połowa testowanych jednostek słownictwa ma zawierać wybrane dźwięki, pozostałe jednostki są reprezentowane przez ustalone, już istniejące nazwy, a jednostki, które nie zawierają wybranych dźwięków, pomagają jedynie ukryć cel eksperymentu. Respondenci proszeni są o odsłuchanie próbek audio i zapisanie jednostek tak, jak je słyszą, używając alfabetu ukraińskiego. Przedstawiono im nieprawdziwy opis i cel eksperymentu, aby wykluczyć ewentualne uprzedzenia.

Xie, Chaoqun (ed.), Advancing (Im)politeness Studies: Cultural, Digital and Emotional Aspects, Cham: Springer, 2023.

Patricia Díaz-Muñoz — 2024-02-18

Recenzja książki

Xiaodong Dai, and Guo-Ming Chen, Conflict Management and Intercultural Communication: The Art of Intercultural Harmony, New York: Routledge, 2023.

Laia Perales — 2024-02-18

Recenzja książki

Jesse Egbert, Douglas Biber, and Bethany Gray, Designing and Evaluating Language Corpora: A Practical Framework for Corpus Representativeness, Cambridge: Cambridge University Press, 2022.

Ana Abigahil Flores Hernández — 2024-02-18

Recenzja książki

Zjawiska necechowania w semiotaktyce znaczników hieratycznych Tablic Mojżeszowych w chrześcijańskim sacrum

Małgorzata Haładewicz-Grzelak — 2024-02-18

Niniejsza praca wpisuje się w obszar badań nad wizualną tekstowością hieratyczną. W projekcie wykorzystuję semiotaktykę jako metodologię wypracowaną na gruncie współczesnej fonologii (w szczególności (mor)fonotaktyki, np. Dressler, Dziubalska-Kołaczyk 2006) do badania istotnych asymetrii jako zjawisk nacechowania działających na hieratycznym znaczniku aktywnym zarówno w wyznaniu judaistycznym, jak i w chrześcijaństwie: Tablice Mojżeszowe. W szczególności skupiam się na semiotaktycznym odzwierciedleniu efektów nacechowania związanych z obecnością analizowanego znacznika w kościołach katolickich. Ustalam implikacyjne ograniczenia współwystępowania i dochodzę do ustalenia kilku pierwszych w nanostrukturze znaku hieratycznego. Podstawą analizy jest dokumentacja cyfrowa przedstawień Tablic Mojżeszowych w kościołach chrześcijańskich, którą zgromadziłem w różnych krajach Europy w latach 2010‒2022.

Dodatkowy materiał ilustracyjny jest dostępny tutaj w formie nagranej prezentacji

„Leczenie COVID-19 u pacjenta” a „Nie lekceważmy zagrożenia 'koronką'"

Magdalena Zabielska — 2024-02-18

Celem niniejszego artykułu jest wstępne zbadanie oraz porównanie specjalistycznego dyskursu medycznego oraz dyskursu zapośredniczonego komputerowo dotyczących COVID-19 na podstawie polskojęzycznych publikacji naukowych oraz wpisów na forum internetowym. Są to dyskursy tworzone odpowiednio przez profesjonalistów jak i przez laików, którzy opisują konkretne przypadki choroby. Badanie to skupia się na językowej konstrukcji takich elementów jak choroba czy pacjent oraz konsekwencji konkretnych wyborów językowych ukazujących doświadczenie choroby autorstwa różnych osób, w konkretnych kontekstach oraz różnymi kanałami, przeznaczonych dla różnych czytelników. O ile istnieje szereg badań dotyczących nowych jednostek leksykalnych oraz tych, które zyskały nowe znaczenie/nową rzeczywistość do opisu w języku angielskim, wydaje się, iż porównanie dwóch dyskursów dotyczących COVID-19 tworzonych przez profesjonalistów jak i laików w języku polskim nie zostało dotychczas przeprowadzone. Dane w niniejszym badaniu stanowią polskojęzyczne artykuły naukowe dotyczące koronawirusa oraz wpisy na forum internetowym o tej samej tematyce. Zastosowana metodologia to analiza z perspektywy jakościowej, uzupełniona o elementy badania korpusu wspartego komputerowo i odnosi się gramatyki dyskursu o podstawach kognitywnych oraz funkcjonalnych. Zwraca się w niej uwagę na tekstowe wyznaczniki pacjenta i choroby, oraz ich tekstowe uwarunkowania, które mogą się różnić w zależności od kontekstów, w których tworzone są teksty. Jak pokazują wyniki badania, obie grupy tekstów charakteryzują się innymi punktami ciężkości oraz użytymi środkami językowymi (np. słownictwo, frazy czy struktury dyskursywne), które odpowiadają za różny efekt końcowy językowej reprezentacji COVID-19.

Morfosyntaktyczna analiza przykładów mowy nienawiści zablokowanych przez moderatorów serwisu Wykop.pl

Inez Okulska — 2024-02-18

Dynamiczny wzrost treści generowanych przez użytkowników w sieci stanowi poważne wyzwanie w zakresie ochrony użytkowników Internetu przed narażeniem na obraźliwe materiały, takie jak cyberprzemoc i mowa nienawiści, i jednoczesnego ograniczania rozprzestrzeniania nieetycznych zachowań. Jednak projektowanie zautomatyzowanych modeli wykrywania obraźliwych treści pozostaje złożonym zadaniem, szczególnie w językach o ograniczonych publicznie dostępnych danych. W naszych badaniach współpracujemy z serwisem internetowym Wykop.pl w celu uczenia modelu przy użyciu rzeczywistych treści, które podlegały usunięciu w procesie moderacji. W niniejszym artykule skupiamy się na języku polskim i omawiamy pojęcie zbiorów danych i metod anotacji, a następnie przedstawiamy naszą analizę stylometryczną treści z serwisu Wykop.pl w celu zidentyfikowania struktur morfosyntaktycznych, które są powszechnie aplikowane w języku cyberprzemocy i mowie nienawiści. Dzięki naszym badaniom mamy nadzieję na wniesienie wkładu w toczącą się dyskusję na temat obraźliwego języka i mowy nienawiści w badaniach socjolingwistycznych, podkreślając potrzebę analizy treści generowanych przez użytkowników w sieci.