Słowa kluczowe
wygnanie
żydowskość
wielojęzyczność
Jak cytować
Abstrakt
Niniejszy artykuł śledzi ścieżki zawodowe oraz drogi emigracyjne wielojęzycznych i wielokulturowych tłumaczy, którzy przed emigracją pracowali w swoim zawodzie, a po osiedleniu się w Stanach Zjednoczonych, Wielkiej Brytanii, Francji, na Węgrzech lub w Palestynie kontynuowali lub zmienili swoją profesję. W artykule do badań nad uchodźstwem przyjęto perspektywę przekładoznawczą, a jego jakościowe ujęcie pozwala na głębsze zrozumienie doświadczeń migracyjnych wielojęzycznych tłumaczy. Przeanalizowano okoliczności życia przed i po wygnaniu (głównie) żydowskich tłumaczy literackich, którzy przed emigracją pracowali w tej samej oficynie wydawniczej, Paul Zsolnay Verlag, i zostali zmuszeni do ucieczki z przedwojennego Wiednia. W niniejszym studium przypadku porównano sytuację tych osób przed wygnaniem, ujawniając zarówno różnice, jak i podobieństwa w ich doświadczeniach emigracyjnych oraz podkreślając punkty styczne ich losów. Dodatkowo pokazano, w jaki sposób znajomość języków oraz posiadanie sieci kontaktów, które tłumacze nawiązali przed emigracją, ułatwiły im proces migracji i integracji w nowych miejscach zamieszkania. Przeanalizowano również powody ich wyjazdu z Wiednia, które nie zawsze były bezpośrednio związane z antysemityzmem. Na zakończenie zbadano, czy którykolwiek z tych wielojęzycznych uchodźców powrócił do Wiednia po zakończeniu II wojny światowej.
Bibliografia
Adunka, Evelyn (2002) Exil in der Heimat. Über die Österreicher in Israel, Studien Verlag.
Bachmann-Medick Doris (2018) “Migration as Translation.” [In:] Doris Bachmann-Medick, Jens Kugele (eds.), Migration, Berlin – Munich – Boston: De Gruyter; 273–294.
Bourdieu, Pierre (1986) “The Forms of Capital.” [In:] John G. Richardson (ed.), Handbook of Theory and Research for the Sociology of Education, Westport, CT: Greenwood; 241–258.
Chesterman, Andrew (2009) “The Name and Nature of Translator Studies.“ Hermes 42; 13–22.
Fischer, Ernst (2011) Verleger, Buchhändler & Antiquare aus Deutschland und Öster reich in der Emigration nach 1933. Ein biographisches Handbuch. Elbingen: Verband deutscher Antiquare e.V.
Footitt, Hilary (2022) “Challenging the Archive, Presenting the Past Translation History as Historical Ethnography.” [In:] Mona Baker (ed.), Unsettling Translation Studies (65–80). London: Routledge.
Ginzburg, Carlo, (1993) “Microhistory: Two or Three Things that I Know About It.” [Trans. by John Tedeschi, Anne C. Tedeschi]. Critical Inquiry, 20 (1); 10–30.
Grossmann, Johannes (2014) Die Internationale der Konservativen. Transnationale Elitenzirkel und private Außenpolitik in Westeuropa seit 1945. München: Oldenbourg.
Haiden, Tatsiana (2023a) The Paul Zsolnay Publishing Company, 1924-1938. The Translation Culture, Doctoral thesis, University of Vienna.
Haiden, Tatsiana (2023b) „Der Paul Zsolnay Verlag – eine netzwerksbildende Plattform.“ [In:] Irene Weber-Henking, Pino Dietiker, Marina Rougemont (eds.) Translation und Exil (1933–1945) II. Netzwerke des Exils. Frank & Timme; 165–179.
Hall, Murray G. (1994) Der Paul Zsolnay Verlag. Von der Gründung bis zur Rückkehr aus dem Exil. Tübingen: Max Niemeyer.
Hornby, Albert Sydney (1995) Oxford Advanced Learner’s Dictionary. Oxford.
Kaindl, Klaus (2017) „Dolmetschen als Dienst am Leben. Die autobiographischen Texte der Hiltgunt von Zassenhaus.“ [In:] Dörte Andres, Klaus Kaindl, Ingrid Kurz (eds.) Dolmetscherinnen und Dolmetscher im Netz der Macht. Autobiographisch konstruierte Leben in autoritären Regimen, Berlin: Frank & Timme; 1–15.
Kölbl, Julia (2019) “We hung on every word of translation” Die Bedeutung anglophoner Translator_innen im Spanischen Bürgerkrieg (1936–1939)”. Master thesis, University of Graz.
Kölbl, Julia, Iryna Orlova, Michaela Wolf (eds.) (2020) ¿Pasarán? Kommunikation im Spanischen Bürgerkrieg. Interacting in the Spanish Civil War. Vienna – Hamburg: New Academic Press.
Kremmel, Stefanie, Julia Richter, Larisa Schippel (eds.) (2020) Österreichische Übersetzerinnen und Übersetzer im Exil. Wien – Hamburg: New Academic Press.
Kujamäki, Pekka (2016) “And Then the Germans Came to Town: The Lived Experiences of an Interpreter in Finland During the Second World War”, Linguistica Antverpiensia, New Series–Themes in Translation Studies, 15; 106–120.
Little, Daniel (2000) “Explaining Large-scale Historical Change.” Philosophy of the Social Sciences, 30 (1); 89 – 112.
Nyari, Isabel (2019) “Das Übersetzernetzwerk im Schatten der Zeitschrift Diogenes” [Seminar project at the University of Vienna].
Polezzi, Loredana (2012) “Translation and Migration.” Translation Studies, 5 (3); 345 – 356
Prunč, Erich (1997) „Translationskultur (Versuch einer konstruktiven Kritik des translatorischen Handelns)“, TEXT con TEXT, 11 (2); 99 – 127.
Pym, Anthony (1998) Method in Translation History. Manchester: St Jerome Publishing.
Richter, Julia (2020) Translationshistoriographie. Perspektiven & Methoden. Wien: New AcademicPress.
Rundle, Christopher (2018) “Temporality.” [In:] D’hulst Lieven, Yves Gambier (eds.) A History of Modern Translation Knowledge. John Benjamins; 235–245.
Schippel, Larisa (2020) „Zwischen Konsens und Entgrenzung: Zur Transkulturalität des kommunikativen Handelns.“ Chronotopos – A Journal of Translation History, 2; 222–235.
Schippel, Larisa (2014) „Übersetzen – interdiskursiv und transkulturell.“ [In:] Barbara Ahrens, Silvia Hansen-Schirra, Monika Krein-Kühle (eds.) Translationswissenschaftliches Kolloquium III: Beiträge zur Übersetzungs-und Dolmetschwissenschaft, Frankfurt/Main: Peter Lang; 207–226.
Schippel, Larisa (2019) „Übersetzungsgeschichte und Wissensproduktion räumlich erzählen.“ [In:] Anna Weirich, Marie Leroy, Mona Stierwald (eds.) Grenzgänge in Kontaktzonen. Transitions en zones de contact. Paris: L‘Harmattan.
Schippel, Larisa (2022) „Translatorische Optionen des Exils im Vereinigten Königreich.“ [In:] Aleksey Tashinkiy, Julija Boguna, Tomasz Rozmysłowicz (eds.) Translation und Exil (1933–1945) I, Frank & Timme; 243–262.
Silverman, Lisa (2012) Becoming Austrians. Jews and Culture between the World Wars. Oxford, New York: Oxford University Press.
Schögler, Rafael Y. (2022) “Robust Knowledge for Uncertain Times: Translating Scholarly Knowledge in Times of Crisis.” [In:] Federico M. Federici, Sharon O’Brien (eds.) Translation in Times of Cascading Crisis. London. Bloomsbury; 107–124.
Tashinskiy, Aleksey (2019) “Wessen Übersetzung? Möglichkeiten und Grenzen des Begriffs „übersetzerisches Œuvre“ Am Beispiel der Klagenfurter Übersetzerin Hertha Lorenz (1916-1989).“ Chronotopos - A Journal of Translation History, 1(1); 40–64. https://doi.org/10.25365/cts-2019-1-1-4
Tashinskiy, Aleksey, Julija Boguna, Tomasz Rozmyslowicz (eds.) (2022) Translation und Exil (1933–1945) I. Namen und Orte. Recherchen zur Geschichte des Übersetzens. Frank & Timme.
Venot, Alain (2019) „Sur les traces de la traductrice de Colette, Erna Redtenbacher, et de leurs amies remarquables.“ Cahier Colette, 40; 172-195.
Venot, Alain (2020) “Erna Redtenbacher, traductrice et amie de Colette, internée au camp de Gurs en mai 1940.” Bulletin trimestriel de l'Amicale du camp de Gurs; 18-23
Werner, Michael, Bénédicte Zimmermann (2006) “Beyond Comparison: Histoire croisée and the Challenge of Reflexivity.” History and Theory, 45 (1); 30–50.
Wolf, Michaela (2012) Die vielsprachige Seele Kakaniens: Übersetzen und Dolmetschen in der Habsburger Monarchie 1848 bis 1918. Wien: Böhlau.
Wolf, Michaela (ed.) (2006) Übersetzen – Translating – Traduire: Towards a “Social turn”? Vienna and Berlin: LIT Verlag.
Wolf, Michaela, Alexandra Fukari (eds.) (2007) Constructing a Sociology of Translation. Amsterdam – Philadelphia: John Benjamins.
Zimmermann, Bénédicte (2020) “Histoire Croisée: A Relational Process-Based Approach.” The Architecture Competition as Contact Zone, 14 (1); 7–14.
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Prawa autorskie (c) 2025 Półrocznik Językoznawczy Tertium