Abstrakt
Celem niniejszego artykułu jest przedstawienie propozycji kształtowania kreatywnego podejścia do tłumaczenia tekstu poprzez wprowadzenie do programu studiów magisterskich zajęć opartych się na przekładzie piosenek. Zajęcia tłumaczeniowe opisane w artykule przygotowano z myślą o połączeniu kilku elementów dydaktycznych w ramach ćwiczenia obejmującego krytyczną analizę tekstu, przekład na język polski oraz podstawy pracy z narzędziami opartymi na sztucznej inteligencji. Rozwijanie kreatywności w przekładzie jest rozumiane tutaj nie tylko jako tworzenie oryginalnych treści, ale także jako przejaw kreatywnego podejścia do wykonywanego zadania. Kreatywność tłumacza wydaje się szczególnie istotna w erze cyfrowej, gdy neuronowe tłumaczenie maszynowe (NMT) generuje wyniki niemal dorównujące pracy człowieka, a ChatGPT produkuje informacje w dowolnym języku. Początkujący tłumacze powinni być świadomi faktu, że w najbliższej przyszłości powtarzalne i rutynowe treści będą sprawnie przetwarzane przez wysoce wydajne systemy NMT. Jednakże wydaje się, że wysokiej jakości tłumaczenie wykonywane przez człowieka będzie zawsze wymagane w przypadku tekstów wymagających absolutnej precyzji, materiałów poufnych oraz treści kreatywnych. Dlatego istotne jest, aby zajęcia przekładu obejmowały również podstawy pracy z narzędziami opartymi na sztucznej inteligencji. Pozwoli to rozwinąć u przyszłych tłumaczy krytyczne myślenie i zdolność adaptacji, dzięki czemu będą mieli szansę odnieść sukces na dynamicznie zmieniającym się rynku pracy.
Bibliografia
Alexandris, Christina K. (2024) “GenAI and Socially Responsible AI in Natural Language Processing Applications: A Linguistic Perspective.” [In:] Ron Petrick, Christopher Geib (eds.) Proceedings of the AAAI 2024 Spring Symposium Series, Vol. 3 No. 1. Stanford: Standford University.
All Musicals (2024a) “Don’t Lose Ur Head lyrics.” Retrieved from https://www.allmusicals.com/lyrics/six/dontloseurhead.htm. Date: 13.02.2024.
All Musicals (2024b) “No Way lyrics.” Retrieved from https://www.allmusicals.com/lyrics/six/noway.htm. Date: 13.02.2024.
Ballard, Michel (1997) “Créativité et traduction”. Target, 9(1); 85–100.
Bayer-Hohenwarter, Gerrit (2009) “Translational Creativity: Measuring the Unmeasurable.” [In:] Susanne Göpferich; Arnt Lykke Jakobsen. Inger M. Mees (eds.) Behind the Mind: Methods, Models and Results in Translation Process Research. Copenhagen Studies in Language, Vol. 37. Copenhagen: Samfundslitteratur; 39–59.
Bayer-Hohenwarter, Gerrit (2010) “Comparing Translational Creativity Scores of Students and Professionals: Flexible Problem-Solving and / or Fluent Routine Behaviour?” [In:] Susanne Göpferich, Arnt Lykke Jakobsen, Inger M. Mees (eds.) New Approaches in Translation Process Research. Copenhagen Studies in Language, Vol. 39. Copenhagen: Samfundslitteratur; 83-111.
Bayer-Hohenwarter, Gerrit (2011) “Creative Shifts as a Means of Measuring and Promoting Translational Creativity.” Meta, 56 (3); 663–692.
Cifuentes-Férez, Paula, Purificación Meseguer Cutillas (2018) “Can Self-Esteem and Creative Intelligence Foster Accuracy and Creativity in Professional Translators?” Translation, Cognition & Behavior, 1(2); 341–360.
Filar, Magdalena (2016) “Kognitywny model analizy tekstu w dydaktyce przekładu pisemnego - kształcenie kreatywnego rozumienia u początkujących tłumaczy.” Rocznik Przekładoznawczy, 11; 177–195.
Gao, Ruiyao, Yumeng Lin, Nan Zhao, Zhenguang G. Cai (2024) “Machine Translation of Chinese Classical Poetry: A Comparison Among ChatGPT, Google Translate, and DeepL Translator.” Humanities and Social Sciences Communications, 11, 835. https://doi.org/10.1057/s41599-024-03363-0.
Guerberof-Arenas, Ana, Antonio Toral (2020) “The Impact of Post-Editing and Machine Translation on Creativity and Reading Experience.” Translation Spaces, 9(2); 255–282. https://doi.org/10.1075/ts.20035.gue.
Guerberof-Arenas, Ana, Antonio Toral (2022) “Creativity in Translation: Machine Translation as a Constraint for Literary Texts.” Translation Spaces, 11(2); 184–212. https://doi.org/10.1075/ts.21025.gue.
Guerberof-Arenas, Ana, Dimitris Asimakoulas (2024) “Creative Skills Development: Training Translators to Write in the Era of AI”. Hermes –Journal of Language and Communication in Business, (63); 227-243. https://doi.org/10.7146/hjlcb.vi63.143078.
Guerberof-Arenas, Ana, Susana Valdez, Lettie Dorst (2024) “Does Training in Post-Editing Affect Creativity?” The Journal of Specialised Translation. 41; 74–97. https://doi.org/10.26034/cm.jostrans.2024.4712.
Heiden, Tanja (2005) “Blick in die Black Box: Kreative Momente im Übersetzungsprozess: eine experimentelle Studie mit Translog.” Meta, 50(2); 448–472.
Henriksen, Danah, Punya Mishra, Petra Fisser (2016) “Infusing Creativity and Technology in 21st Century Education: A Systemic View for Change.” Educational Technology & Society, 19(3); 27–37.
Hewson, Lance (2006) “The Vexed Question of Creativity in Translation.” Palimpsestes, Hors série 2006, 54-63.
Hewson, Lance (2016) “Creativity in Translator Training: Between the Possible, the Improbable and the (Apparently) Impossible.” Linguaculture, 2; 9–25.
Hu, Kaibao, Li, Xiaoqian (2023) “The Creativity and Limitations of AI Neural Machine Translation. A Corpus-Based Study of Deepl’s English-to-Chinese Translation of Shakespeare’s Plays.” Babel, 69(4); 546–563.
Jimenez-Crespo, Miguel A. (2024) “Transcreation in Translation and the Age of Human-Centered AI: Focusing on “Human” Creative Touch.” [In:] Loukia Kostopoulou and Parthena Charalampidou (eds) New Perspectives in Media Translation: Transcreating in the Digital Age. Palgrave. Retrieved from: https://www.researchgate.net/publication/377775755_Transcreation_in_translation_and_the_age_of_human-centered_AI_focusing_on_human_creative_touch. Date: 31.07.2024.
Kiraly, Don (2013) “Towards a View of Translator Competence as an Emergent Phenomenon: Thinking Outside the Box(es) in Translator Education.” [In:] Don Kiraly, Silvia Hansen-Schirra and Karin Maksymski (eds) New Prospects and Perspectives for Educating Language Mediators. Tubingen: Gunter Narr; 197–224.
Kussmaul, Paul (1991) “Creativity in the Translation Process: Empirical Approaches.” [In:] Kitty M. van Leuven- Zwart and Ton Naaijkens (eds.) Translation Studies: The State of the Art. Proceedings of the 1st James S. Holmes Symposium in Translation Studies. Amsterdam - Atlanta: Rodopi; 91–101.
Kussmaul, Paul (1995) Training the Translator. Amsterdam/ Philadelphia: John Benjamins Publishing Company.
Kussmaul, Paul (2000) “Types of Creative Translating.” [In:] Andrew Chesterman, Natividad Gallardo San Salvador and Yves Gambier (eds.) Translation in Context. Selected Contributions from the EST Congress, Granada 1998. Amsterdam: John Benjamins; 117–126.
Kussmaul, Paul (2007). Kreatives Übersetzen. Tübingen: Gunter Narr Verlag.
Lörscher, Wolfgang (2005) “The Translation Process: Methods and Problems of its Investigation.” Meta, 50(2); 597–608.
Lubart, Todd. (2004) “Creativity Across Cultures.” [In:] Robert J. Sternberg, (ed.) Handbook of Creativity. New York: Cambridge University Press; 339–350.
Malmkjær, Kirsten (2019) Translation and Creativity. London / New York: Routledge.
O'Sullivan, Carol (2013) “Creativity.” [In:] Yves Gambier and Luc van Doorslaer (eds) Handbook of Translation Studies, Vol. 4. Amsterdam / Philadelphia: John Benjamins; 42–46.
Robinson, Douglas (1998) “22 theses on translation.” Journal of Translation Studies, 2; 92–117. Retrieved from: http://home.olemiss.edu/~djr/pages/writer/articles/html/22theses.html. Date: 10.06.2020.
Robinson, Douglas (2005). Becoming a Translator: An Accelerated Course. London: Routledge.
Rojo López, Ana, Paula Cifuentes Férez, Marina Ramos Caro (2021) “The Role of Creativity on the Translation of Motion Verbs: Data on the Translation Product and Process.” Onomázein, 52; 100–126. https://doi.org/10.7764/onomazein.52.06.
Runco, Mark A. (2023) “AI Can Only Produce Artificial Creativity.” Journal of Creativity, 33(72); https://doi.org/10.1016/j.yjoc.2023.100063.
Škobo, Milena (2023) “Navigating the Challenges and Opportunities of Literary Translation in the Age of AI: Striking a Balance Between Human Expertise and Machine Power.” Društvene i humanističke studije, 8(2); 317-336.
Vinay, Jean-Paul, Jean Darbelnet (1995). Comparative Stylistics of French and English: A Methodology for Translation. Amsterdam/Philadelphia, PA: John Benjamins Publishing.
Washbourne, Kelly (2013). “Teaching Literary Translation: Objectives, Epistemologies, and Methods for the Workshop.” Translation Review, 86(1); 49–66.
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Prawa autorskie (c) 2024 Półrocznik Językoznawczy Tertium