Abstrakt
Przedmiotem artykułu jest ukazanie różnych funkcji profesjolektu pielęgniarskiego. Materiał będący podstawą badań pozyskałam z ankiet i licznych rozmów, które pozwoliły zbadać świadomość językową pielęgniarek i pielęgniarzy pracujących w wybranych szpitalach w województwie mazowieckim (Warszawie, Mińsku Mazowieckim, Wołominie, Siedlcach, Płocku). Analiza formalna profesjolektu wykazała, że polska leksyka zawodowa pielęgniarek i pielęgniarzy powstaje na drodze dwóch typów derywacji: semantycznej (metafora i metonimia), np. świnia ‘przenośne urządzenie do dezynfekcji pomieszczeń metodą zamgławiania’, motylek ‘rodzaj kaniuli dożylnej’, i morfologicznej (derywacja afiksalna, derywacja wsteczna), np. wanko ‘wankomycyna’, zarurować pacjenta ‘zaintubować pacjenta’.
Na podstawie profesjolektalnego zasobu leksykalnego można wywnioskować, że dla badanej grupy zawodowej najistotniejsze są czynności stricte związane z przebiegiem leczenia chorób pacjentów oraz sama specyfika poszczególnych oddziałów szpitalnych, wyposażonych w charakterystyczny sprzęt medyczny (np. pralka ‘urządzenie do wykonywania dializy’, list przewozowy ‘zlecenie na dodatkowe badania’, bocian ‘nożyczki do szwów’, odkurzacz ‘próżnociąg położniczy’).
Profesjolektyzmy pozwalają na skuteczną i ekonomiczną komunikację. Pielęgniarki i pielęgniarze korzystają z nich po to, aby oszczędzać czas na porozumiewanie się z kolegami w pracy, np. hepa ‘heparyna’, tromba ‘trombafereza’, SN (Single-Needle) ‘dializa w trybie jednoigłowym’. Słownictwo zawodowe rozpatrywanej grupy pełni także funkcję ekspresywną, co jest szczególnie istotne w zawodach medycznych obciążonych kontaktem ze śmiercią, w sytuacjach zagrożenia życia (np. leżak ‘pacjent leżący’, idzie na części ‘zmarły poddany procedurom transplantacyjnym’, spadochroniarz ‘chory przyjęty w trybie pilnym’). Słownictwo środowiskowe używane jest najczęściej podczas rozmów nieformalnych oraz w trakcie czynności zawodowych.
Bibliografia
Dębska, Grażyna, Małgorzata Pasek, Ewa Wilczek-Rużycka (2014) „Obciążenia psychiczne i wypalenie zawodowe u pielęgniarek pracujących w różnych specjalnościach zawodowych”, Hygeia Public Health, 49 (1); 113-119. http://www.h-ph.pl/pdf/hyg-2014/hyg-2014-1-113.pdf [dostęp: 28.04.2022].
Dobek-Ostrowska, Bogusława (2006) Komunikowanie publiczne i polityczne. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Grabias, Stanisław (1997) Język w zachowaniach społecznych, Wydanie 2. Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej.
Grzegorczykowa, Renata (2011) Wprowadzenie do semantyki językoznawczej, Wydanie 4. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Kołodziejczyk, Ewa (2003) „Metafory socjolektalne”. Studia Językoznawcze, 2; 147-152.
Piekot, Tomasz (2008) Język w grupie społecznej. Wprowadzenie do badań socjolektów. Wałbrzych: Wydawnictwo Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej im. Angelusa Silesiusa.
Suchodolska, Anna (2015) Międzynarodowe słownictwo kardiologiczne i kardiochirurgiczne. Warszawa: Dom Wydawniczy „Elipsa”.
Wilkoń, Aleksander (1987) Typologia odmian językowych współczesnej polszczyzny. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Prawa autorskie (c) 2022 Półrocznik Językoznawczy Tertium